Βιωματική προσέγγιση των έργων ζωγραφικής του Κώστα Ευαγγελάτου στο συλλεκτικό επετειακό Hμερολόγιο 2020 της Χορωδίας και Μαντολινάτας Αργοστολίου
από την Άννα Χ. Μαρκοπούλου,
Δρα των Επιστημών της Αγωγής του Παν/μίου της Σορβόννης (Paris V - René Descartes)
«Μόνο με το να δανείζει το σώμα του στον κόσμο, ο ζωγράφος κατορθώνει να αλλάζει τον κόσμο σε ζωγραφιά»
(Μωρίς Μερλώ-Ποντύ, Το
μάτι και το πνεύμα)
Οι ρίζες της ύπαρξής μας ζωογονούνται
από την επιστροφή στις ρίζες της παιδικότητάς μας, από τις μνήμες που
επιστρέφουν και εγχαράσσουν, με το ανεξίτηλο μελάνι της νοσταλγίας, τα ίχνη
τους πάνω στην ψυχή μας.
Είναι τούτη η ένωση
ονείρου και πραγματικότητας που συνυφαίνεται μέσα από το υφάδι της μνήμης και
ζωντανεύει μέσα στην ψυχή μου, ξεφυλλίζοντας το συλλεκτικό ημερολόγιο του του 2020
της Χορωδίας και Μαντολινάτας Αργοστολίου, με τις εικαστικές συνθέσεις του
παιδικού μου φίλου, Κώστα Ευαγγελάτου.
Οι πύλες του χρόνου
ανοίγουν, με καλούν σε ένα ταξίδι επιστροφής στο μέλλον του 2020, μόλις
αντικρύζω, στην πρώτη κιόλας εικαστική σύνθεση του 1972, το πορτόνι με τα κυπαρίσσια
δίπλα στο εκκλησάκι του Άη Γιώργη του Ζωοδότη στην Λακήθρα.
Ο περίπατος στον Ζωοδότη,
στο τέρμα του χωριού μας, μαζί με την μητέρα μου, μια παιδική ανάμνηση που
επανέρχεται τώρα ολοζώντανη, μου θύμισε την παράξενη αίσθηση που είχα πάντοτε,
όταν αντίκρυζα εκείνο το πορτόνι με τα κυπαρίσσια. Τώρα καταλαβαίνω γιατί… Ήταν
η παράδοξη ατοπία του πορτονιού, ένα ερείπιο επιβλητικό και άχρονο, που έστεκε
εκεί μισόκλειστο από τα χορτάρια που το έπνιγαν, μια πύλη του χρόνου που έκρυβε
την θαυμαστή και σχεδόν μαγική τέχνη του… Την συνύφανση στο ίδιο πέπλο της
μνήμης, της ανεμελιάς του ζωντανού παρόντος των παιδικών χρόνων με τα ερείπια
ενός αινιγματικού παρελθόντος, την μυστική σύμπλευση της Ζωής και του Θανάτου…
Το βλέμμα του προσώπου με
φόντο τα ιδεογραφήματα της μνήμης, εισβάλλει αιφνίδια στην δεύτερη εικαστική σύνθεση
του 1972. Αινιγματική εισβολή παροντικότητας, που συνενώνει μυστικά την στιγμή
της δημιουργίας μέσα από το βλέμμα του δημιουργού, με την αέναη ενατένιση της δημιουργίας μέσα
από το βλέμμα του θεατή, στο κοινό τους ταξίδι στο εικαστικό σύμπαν της
ζωοδότρας τέχνης…
Η πυξίδα αυτής της
πορείας, η καρδιά που ξεπροβάλλει στην τρίτη εικαστική σύνθεση του 1973, μου
δίνει το στίγμα και τις συντεταγμένες του ταξιδιού. Ένα ταξίδι μέσα στην
πανδαισία των χρωμάτων, ταξίδι μεθυστικό και αγαπημένο, δίχως αρχή και τέλος…
Στο πορτραίτο της γυναίκας, στην τέταρτη
εικαστική σύνθεση του 2017, βιώνω την ίδια την ενσάρκωση της έμπνευσης, την
μήτρα των ιδεογραφημάτων της μνήμης που εκφράζεται σε μια γλώσσα διαρκώς
πραγματούμενη, μια γλώσσα εν εξελίξει. Ένα πορτραίτο που αποβαίνει μια
σημαίνουσα χειρονομία κατασκευής μιας αυστηρής γεωμετρικής προοπτικής, το ίδιο
το μέσο της δημιουργικής έκφρασης μιας τέχνης που εξυφαίνει το πέπλο της μνήμης…
Και ιδού, στην πέμπτη
εικαστική σύνθεση του 1973 που ανοίγει το ημίκλειστο και ερειπωμένο πορτόνι της
εικαστικής σύνθεσης του 1972, η πύλη του χρόνου, για να μου αποκαλύψει τα μυστικά
του… Είναι το ταξίδι στα μύχια του χρόνου της ψυχής, αλλά και, ταυτόχρονα, η
ιχνηλάτηση της παρουσίας των περιγραμμάτων του χρόνου, που δίνουν ζωή και
εγκαθιδρύουν, με μια χιαστί κίνηση, την μνήμη μέσα στο παρόν και το παρόν μέσα
στην μνήμη... Έτσι αποκαλύπτεται μπροστά στα μάτια μου, το μυστικό της
αιωνιότητας –πού αλλού; - μέσα στην ιερότητα της τετρακτύος του Σταυρού: της
άνοιξης, της κατάνυξης και των θείων παθών, που συνενώνονται σε μια
κλιμακούμενη πορεία ιερής αναγωγής προς το βαθύ μπλε του ουρανού…
Μεταμόρφωση του εαυτού,
άδειασμα της συνείδησης, το άδειο πουκάμισο που αντικρύζω στην έκτη εικαστική
σύνθεση του 1979-80… Κι όμως, το περιστέρι είναι εδώ, σύμβολο ειρήνης και
εξαύλωσης των παθών της ψυχής που περιδιαβαίνει ολόκληρη την γη, βυθίζεται στα
βάθη της θάλασσας και με ανάλαφρο πέταγμα,
ελεύθερη και ελαφριά, φθάνει μέχρι τις εσχατιές του ουρανού…
Και ιδού, στην έβδομη
εικαστική σύνθεση του 2017, ξεπροβάλλει εμπρός μου η αποκρυστάλλωση της
πνευματικότητας, η σύνθεση του αισθητού μέσα από μια χιαστί κίνηση… Η γυναικεία
φιγούρα που συνενώνει σε μια άρρηκτη ενότητα, τις ευθείες γραμμές του θανάτου
με τις καμπύλες της αιώνιας ζωής, της αιώνιας νεότητας μέσα από την αέναη
ανακύκληση του χρόνου…
Επιστροφή στον μυστικό κήπο
των ονείρων της αιώνιας ζωής στην όγδοη εικαστική σύνθεση του 1972… Εκεί που η
ψυχή, γυναίκα γυμνή και ανέμελη, απολαμβάνει τους ώριμους καρπούς της αιώνιας
νεότητας… Εκεί που ο κύκλος της θνητής ζωής υπερβαίνεται μέσα στην καμπύλη του
χρόνου, εκεί όπου οι σκληρές γωνίες της ζωής γίνονται καμπύλες, μέσα από τον
δημιουργικό χρωστήρα της εικαστικής γραφής…
Βρίσκομαι πιά στην καρδιά
του καλοκαιριού, στον ήλιο του Αυγούστου, που αποτυπώνεται στην ένατη εικαστική
σύνθεση του 2018, σε μια ακόμη απεικόνιση του αντικειμένου χιασματικά… Ποιο είναι, όμως, αυτό το καλοκαίρι; Είναι το εσωτερικό
καλοκαίρι της ψυχής μου, η στιγμή όπου τα ιδεογραφήματα της μνήμης μου
εγχαράσσονται πάνω στο σώμα μου για να αναδείξουν την μοναδικότητα της αιώνιας
ύπαρξής μου… Μια ακόμα αποκρυστάλλωση της πνευματικότητας παρόμοια με αυτή της
γυναικείας φιγούρας στην έβδομη εικαστική σύνθεση του 2017, ξεπροβάλλει τώρα,
μέσα από μια ανδρική φιγούρα. Εδώ η ύπαρξη διαπερνά, με μια χιαστί κίνηση, το
σώμα του νεαρού άνδρα, του ιερού ιππότη που στέκεται στο μεταίχμιο της ζωής και
του θανάτου και κρατά στα χέρια του μια καρδιά, το ίδιο το μυστικό της Ζωής και
του Θανάτου… Έτσι ζωοποιείται και εγκαθιδρύεται το σώμα της μνήμης μέσα στο
παρόν του σώματός μου και το παρόν του σώματός μου μέσα στο σώμα της μνήμης. Η
ιερή γεωμετρία του σώματος του άνδρα, εξυφαίνει και αναδεικνύει αυτήν την
πνευματικότητα που έχει γίνει πλέον, ένα
σώμα αιώνιο και άφθαρτο…
Δρέπω τους ώριμους και
γλυκούς καρπούς της γαλήνης και της μακαριότητας που δεσπόζουν στην δέκατη εικαστική
σύνθεση του 1974… Η ήρεμη φιγούρα της
γυναίκας δίπλα στη λίμνη, που κρατά στα χέρια της το καλάθι με τα φρούτα, είναι
η ίδια η ενσάρκωση της Δήμητρας των Ελευσινίων, της έλευσης της ψυχής στην ιερή
στιγμή της απόλαυσης των ώριμων καρπών των άθλων της…
Βιώνω πάλι την ουράνια
πτήση της ψυχής μου στην ενδέκατη εικαστική σύνθεση του 1980… Είναι μια ακόμα
μεταμόρφωση του σώματος της ψυχής που αναλύεται πάλι στα στοιχεία της για να
μετουσιωθεί σε μια νέα, ακόμη πιο εξελιγμένη πνευματικότητα… Μια πνευματικότητα
που συμβολίζεται από τον νου που αποχωρίζεται από το υπόλοιπο σώμα της ψυχής
για να πραγματοποιήσει την πτήση σε ουρανούς ακόμη πιο υψηλούς…
Βαθύ μπλέ και χρυσό
αποτυπώνουν στην δωδέκατη εικαστική σύνθεση του 2019 την γαλαξιακή πτήση της
ψυχής μου… Η ανθρώπινη φιγούρα που αχνοφαίνεται, συντίθεται, για ακόμη μία
φορά, με μια χιαστί κίνηση μιας δημιουργίας, μιας δημιουργίας όμως, που
απελευθερώνεται αυτήν την φορά από την ακαμψία και τους περιορισμούς του χώρου.
Είναι η στιγμή της επιστροφής σε ένα πραγματικό σώμα που δρα, σε ένα σώμα που
είναι ένα σύμπλεγμα όρασης και κίνησης…
Και ιδού, φθάνω στο τέρμα
της πορείας, στην δέκατη τρίτη εικαστική σύνθεση του 2019, όπου ανοίγουν
διάπλατες οι πύλες του χρόνου για να μου αποκαλύψουν τον ίδιο τον πυρήνα της
ψυχής μου… Πανδαισία των ρόδων της ψυχής, καλούν σε ένα ταξίδι επιστροφής στο
μέλλον του 2020, στις νοσταλγικές εικόνες των παιδικών χρόνων μου, όταν με τον
φίλο Κώστα παίζαμε στον κήπο του σπιτιού μου, που ήταν γεμάτος ρόδα. Ο Κώστας
ζωγράφιζε με μια μόνο κίνηση μολυβιού, τα ρόδα, όπως τα βλέπω τώρα· ίδια
έκπληξη και απορία με κατέκλυζε τότε όπως και τώρα, μπροστά στο μυστήριο της
τέχνης: Πώς είναι δυνατόν να απεικονιστεί,
με μια και μόνο κίνηση, η πανδαισία των χρωμάτων της ζωής;
